Edebiyatta Bugün

ŞAİR EŞREF

Hoş geldin ama dünya sana hazır mı acaba Eşref? Diyor kendine.

İşte, karşısındaki kişinin konumunu, parasını pulunu, makamını umursamadan, sözünü söyleyen ve genellikle de karşılıklı yapılan konuşmada son sözü söyleyen büyük adamlardan biri! En güzeli de, el pençe divan durmasına alıştığımız büyük(!) adamlarla aynı topraklarda büyümüş, aynı havayı solumuş olması. Bu toprak ve hava Eşref’i “hicvin babası” yapmış, diğer ahaliyi şakşakçı… Nef’i’nin takipçisi, Neyzen’in öncülü Şair Eşref o. Ve bugün büyük hiciv üstadının ölüm yıldönümü.

Şair Eşref, Doğum 1847, Kırkağaç, Manisa 

Ölüm.22 Mayıs 1912, Kırkağaç, Manisa), Türk şair ve kaymakam.

Her türlü siyasi ve toplumsal baskıya başkaldırmış, halkı sömüren ve menfaatperest “devletlü”lere hiciv oklarını atmaktan çekinmemiş bir heccav. Bir devlet büyüğünü hicvederken, başka bir devlet büyüğünün kanatları altına girmemiş. Ama hapse girmiş, sürgün yemiş. Diline dolayıp, şiire döktüğü kişi padişah da olsa, dörtlüğünün son satırındaki küfürden nasibini almış.

Eleştiriye tarihsel ve kültürel olarak kapalı bu toplumda ve devlet geleneğinde sevilmemiş, tutunamamış. Ama yine de hicvetmiş ve hicvi, sanat dalı haline getirmiş.

Hicviyelerini daha çok gazel, kaside, muhammes ve özellikle kıtalar biçiminde yazmıştır.

Görev aldığı yerler: Turgutlu, Akhisar ve Alaşehir'de mal müdürlüğü yaptı. Fatsa kaymakamlığına atandı. Arkasından Ünye, Acıpayam, Buldan ve diğer birçok ilçede kaymakam olarak çalıştı. , Adana'da vali Muavinliği yaptı

Doğu illerinde bulunduğu sırada Ermenice konuşmayı ve Fransızca okumayı öğrendi.

Kaymakamlığı görevi sırasında gördüğü yolsuzlukları şiirlerine işledi.

Curcuna isimli mizah dergisinde yazılar yazdı. 1904-1908 yılları arasında altı kitabı yayımlandı.

Eşref ve Musavver Eşref isimli mizah dergilerinde başyazarlık yapmıştır.

Ayrıca padişaha yazınlar dışında, şiirlerinde isim kullanmamıştır.

      "Hicivlerinde neden isim kullanmıyorsun, kimin için yazıldıkları belli olmuyor sorusuna" 

     “Niçin olacak bütün alçaklara tatbik edilsin de numarasız gözlük gibi kullansınlar.”

cevabını vermiştir. İşte onlardan bazıları:

Hükmüne bizler daha hayran olduk demekten,

Bu ne hata, ne ayıp ne de en küçük günah.

Ölmüş eşek, at, katır etleri yemekten,

Anırır, çifte atar, kişner olduk maşallah.

Kişi, kâmil oldu mu üstat mertebesinde,

Ona madde üstünde bir değer vereceksin…

Baktın ki; hâli, tavrı değişti meclise gelişte,

Çüüşşş…deyip, sırtına bir semer vereceksin !

Evet, Şair Eşref böyle biridir. Kimseden korkusu olmayan, haksızlıklara boyun eğmeyen, zalimlere ağzına geleni söyleyen büyük hiciv ustası. 

Öldüğü zaman da mezar taşına şunların yazılmasını istedi:

Kabrimi kimse ziyaret etmesin Allah için; 

Gelmesin, reddeylerim, bittâh öz kardaşımı. 

Gözlerim ebna-yı âdemden o rütbe yıldı kim, 

İstemem ben Fatiha, tek çalmasınlar taşımı.

Onun bugün Kırkağaç’ta istasyon yoluna giden kabri var; ama ne yazık ki gerçekten mezar taşı çalınmıştır.

Başlıca Eserleri

*Deccal (2 Kitap, 1904-1907, Kahire)

*İstimdad (1905, Mısır)

*Şah ve Padişah (1906, Kahire)

*Hasbihal yahut Eşref ve Kemal (1908)

*İran’da Yangın Var (1908, İstanbul).

Ölümünden sonra yayımlananlar

[Şair Eşref Külliyatı (1928)

• Meclisi Mebusan (1928)

• Bergüzar (1928-29

• Kuyruklu Yıldız (1929)

• Rüya (1929)

• Kıt’alar ve Hikâyeler (1929)

.Deccal (3. Kitap)

Rahmet ve dua ile

Derleyip yazan: Hatice TÜRKMEN YURTSEVEN

TC.Kültür Bakalnlığı Halk Şairi-Yazar