Artvin'de Gürcü kilisesi var mı?
Artvin'de Gürcüler tarafından yapılmış bir kilise bulunmamaktadır. Yapılan kiliseler o zamanlar Hıristiyan olan İskit boyu Toharların ve Hıristiyan Kıpçakların şaheserleridir. Eğer Gürcüler kilise yapıyor olsa öncelikle Gürcü köylerinde yapmış olurlardı
25/02/2024 11:24 | Son Güncelleme : 18/05/2024 05:37 | Okunma Sayısı : 214 | Haber Merkezi
Benim Artvin'de Gürcülerin yaptığı kilise olarak araştırmalarımda bulduğum bir kilise yok. Gürcülere ait kilise olması için öncelikle Gürcülerin yaşadığı yerde olması gerekiyor.
Çünkü bir hakim güç toprak verse bile asla ibadethanesinin olduğu toprağı sonradan gelene vermez.
Artvin'deki kiliseler hep Kıpçak nüfusun yaşadığı köylerdedir. Kıpçaklar sonradan Gürcü kilisesinin olduğu yeri ele geçirmedi. Önceden beri Kıpçaklar vardı ama sonradan gelen Kıpçaklar gelince Hıristiyan oldu. Hıristiyan olunca ibadethane lazım oldu. Taa gidip Gürcü köylerinde ibadet yapamayacaklarına göre kilise yaptılar.
O zaman diyeceksiniz ki tamam da Gürcü kilisesi yok diyordun
Tamam işte ben de onu anlatıyorum. Madem Gürcüler eski idi. Neden Gürcü köylerinde kilise yok.
Mesela Artvin'de Porta Manastırı var ve benimle hiç kimse bunun Türk eseri olması konusunda iddiaya giremez
Çünkü Porta Prototürkçede kapı anlamına geliyor. O yüzden Prototürklerin yaşadığı İtalya'da 10'dan fazla TA ekli yer adı var.
Misal Malta, Atalanta.
Şavşat'ın Ta ile biten Türk köyleri Çıxta, Mokta adları Prototürkçedir. Gürcülerin yaşadığı Çepta, Çakolta da tabii ki Prototürkçedir.
Kilisenin olduğu araziyi Gürcüler zaten vermezdi ki. Adam ibadet yerini verir mi?
Bugün koca İslam dünyası neden Kudüs'e sahipleniyor. Kutsal da onun için yoksa Kudüs yurt olarak diğer milletleri ilgilendirmezdi ki.
O zaman Kıpçaklar Hıristiyandı ve kiliseleri Hıristiyan oldukları için yaptılar. Fatih ve Yavuz döneminde de Müslüman olunca camileri olmadığı için o kiliseleri cami olarak kullandılar.
Peki insanlar konuyu niye karıştırıyor çünkü Kıpçakların 1118 civarı geldiğini daha önce Artvin'de yaşamadığını sanıyorlar. Oysa ki Erzurum'da bulunan 2500 yıllık Kıpçak balbalı bağırıyor ki Kıpçaklar en az 2500 yıldır Artvin-Erzurum civarında yaşıyordu. Dediğim gibi Kıpçak ve İskit, Mesket aynı şey. Mesket Türkleri Artvin civarına M.Ö 8 ve 4. yüzyıl arası geldiği için o zamandan beri zaten Artvin'de Kıpçaklar vardı. Mesela Arap İslam orduları Şavşat Toharis Kilisesini ne zaman yıktı?
M.S 645'te. Bu ne anlama geliyor?
Demekki en az M.S 645 civarı Artvin'de Hıristiyan İskitler ve boyu olan Toharlar yaşıyordu ve kiliseler de yapmışlardı.
Şimdi tek tek Gürcü kilisesi olduğu iddia edilen kiliselere bakalım
1-Yusufeli İşhan Kilisesi:
Bir kere han kelimesi kadim bir Türkçe kelimedir ve tam sesiyle yazılırsa xan olarak yazılır ve hem devlet yöneticisi anlamına gelir hem konaklama yeri anlamına. Xan Türkçe olmasa Şavşat'ın Türk köyü Xantuşet (Hanlı:Xanli) köyünde adı ne arıyor. Bir de Yusufeli Gürcü ilçesi değil zaten Kıpçak ilçesidir, sadece iki köyü Gürcü onlar da yüksek köylerdir.
2-Porta Manastırı ki yukarda neden olmayacağını anlattım. TA eki Prototürkçedir. Yani eski Türkçe. Gürcü eserinde Türkçe ekin işi olmazdı.
3- Ardanuç Rabat Kilisesi. Bir kere Rabat kelimesi geçtiği için otomatikmen İskit kilisesi oluyor. Rab+at. AT kelimesinin İskitçe olduğunu anlatmaktan haşat oldum. Ayrıca Şavşat'a Kıpçaklar geldiğinde ilk Şavşat Rabat'a yerleşti. Şavşat Rabat Külisesi bu yüzden yapıldı. Şavşat Rabat adıyla Ardanuç Rabat'ın adının bir farkı yok
4-Dolisxan Kilisesi. İşe bak ki yine Türkçe Xan kelimesi var ama Gürcü kilisesi diye saymışlar 😀 Kilise yine Gürcü olmayan Artvin Merkez Hamamlı köyünde. Adı bile Gürcüce değil
5- Tibet Kilisesi. At ve Et eki olan her ad İskitçedir. Toharlar ne adı vermişti Şavşattaki yaptıkları kaleye: Toharlet Kalesi.
Ek ne: ET
Denekki neymiş 👉 ET İskitçe bir ekmiş
Tibet Kilisesinin birkaç yerinde bulunan Süleyman Mührü bile eserin Türk kilisesi olduğunu anlatmaya yeter. Çünkü misal Anadolu Türk beyliklerinin tamamının bayrağında bu simge vardı. Bu simge eski Türk simgesi idi. İsrail'e kaptırdık ayrı konu.
Çin'deki Tibet'in Gürcüce olma ihtimali neyse Şavşattaki Tibet'in de odur. Tbeti, Tibeti diye adını saptırmakla olmaz bu işler
6- Barxal Manastırı. Tesadüfe bakın ki yine Kıpçak yurdu Yusufeli'de.
7-Dört Kilise. Nerde? Kıpçak yurdu Yusufeli'de. Notun altına da yazmışlar ki "Gürcüce ismi bilinmemektedir"
Gürcü kilisesi değil de o yüzden canım benim. Demekki her minareye kılıf uydurulamıyor
Gelelim en can alıcı soruya
Şavşat'ta Gürcüler nerde yaşıyor?
İmerxev'de.
Gürcüler Kıpçaklardan daha önce Hıristiyan mıydı
Evet
Peki niye İmerxev'de bir tane kilise yok.
Yahu hem diyorsunuz ki Artvin'deki kiliseler Gürcü kilisesi hem de Gürcülerin yaşadığı o kadar köyde bir tane kilise yok
Şaka mısınız siz
Kilisesiz Hıristiyanlık mı olur
Kıpçakların, Toharların yaptığı kiliselere sahip çıkmayı bırakın
Bakın Yusufeli halkı halâ mimardır çünkü ataları Kıpçaklar mimardı ve bu kiliseleri yaptılar.
Artvin'de Gürcü kilisesi yoktur ve bu kiliseler.o zamanlar Hıristiyan olan Tohar ve Kıpçak eseridir.
Fotoğrafta orijinal haliyle 899-914'te yapılan Tibet Kilisesi görülmektedir
Murat Karal
Tarihçi Yazar