Dünya Sağlık Örgütü ve Uzmanlar, COVID-19 Yayılma Biçiminde Anlaşmaya Vardılar
Dünya Sağlık Örgütü ve Uzmanlar, COVID-19 Yayılma Biçiminde Anlaşmaya Vardılar
19/04/2024 17:27 | Son Güncelleme : 18/05/2024 05:37 | Okunma Sayısı : 47 | Haber Merkezi
Dünya Sağlık Örgütü ve Uzmanlar, COVID-19 Yayılma Biçiminde Anlaşmaya Vardılar
Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) ve yaklaşık 500 uzman, COVID-19 salgınının ilk dönemlerinde yaşanan kafa karışıklığını gidermek için önemli bir adım attı. Uzmanlar, bir hastalığın "hava yoluyla" yayılmasının ne anlama geldiğine dair ilk kez ortak bir tanım üzerinde anlaştılar. Bu tanım, bazı bilim insanlarının hayatlara mal olduğunu savunduğu gecikmelere son vermeyi amaçlıyor.
Cenevre merkezli BM sağlık kuruluşu tarafından Perşembe günü yayınlanan teknik belge, hem kızamık gibi bilinen hastalıklar hem de gelecekteki pandemi tehditleri için hava yoluyla bulaşmanın önlenmesine yönelik çalışmaların ilk adımı olarak nitelendiriliyor.
Belge, "hava yoluyla" tanımının, "su yoluyla bulaşan" hastalıklar gibi diğer terimlerle uyumlu olacak şekilde, ana bulaşma yolunun havada dolaşan veya asılı kalan patojeni içerdiği bulaşıcı hastalıklar için kullanılacağını açıklıyor. Bu tanımlama, disiplinler arası iletişimi ve halk tarafından anlaşılmayı kolaylaştırmayı amaçlıyor.
Yaklaşık 500 uzman, geçmişte bu konuda fikir ayrılıkları yaşayan fizikçiler, halk sağlığı uzmanları ve mühendisler de dahil olmak üzere bu tanıma katkıda bulundu. Ajanslar daha önce, bir hastalığın havadan bulaştığı kabul edilmeden önce yüksek düzeyde kanıt talep ediyordu. Bu durum, sıkı kontrol önlemleri gerektiriyordu. Yeni tanım ise maruz kalma riskinin ve hastalığın ciddiyetinin de dikkate alınması gerektiğini vurgulayarak bu katı yaklaşımı yumuşatıyor.
Geçmişteki anlaşmazlıklar, bulaşıcı parçacıkların büyüklüklerine göre "damlacık" mı yoksa "aerosol" mü olarak sınıflandırılması etrafında dönüyordu. Yeni tanım bu ayrımı ortadan kaldırıyor.
2020'nin başlarında, yaklaşık 200 aerosol bilimcisi, DSÖ'nün insanları COVID-19'un hava yoluyla yayılma riski konusunda yeterince uyarmadığı için kamuoyuna şikayette bulundu. Bu durumun, virüsü durdurmak için el yıkama gibi önlemlere aşırı vurgu yapılmasına ve havalandırmaya yeterince önem verilmemesine yol açtığını savundular.
Temmuz 2020'ye kadar DSÖ, hava yoluyla bulaşmaya dair "kanıtların ortaya çıktığını" kabul etti. O dönemdeki baş bilim insanı Soumya Swaminathan, daha sonra DSÖ'nün "çok daha erken" ve daha güçlü bir şekilde hareket etmesi gerektiğini söyledi.
Swaminathan'ın halefi Jeremy Farrar, yeni tanımın COVID-19'dan öteye uzanan bir kapsamı olduğunu, ancak salgının başlangıcında mevcut kanıt eksikliği olduğunu ve DSÖ dahil uzmanların "iyi niyetle" hareket ettiğini vurguladı. Farrar, o dönemde Wellcome Trust yardım kuruluşunun başkanlığını yürütüyordu ve İngiliz hükümetine salgınla ilgili danışmanlık hizmeti veriyordu.
Farrar, tüm disiplinlerden uzmanlar tarafından kabul edilen bu tanımın, hastanelerden okullara kadar birçok farklı ortamda havalandırma gibi konularda tartışmaların başlamasına olanak sağlayacağını söyledi. Bu durumu, HIV veya Hepatit B gibi kan yoluyla bulaşan virüslerin, prosedürler sırasında eldiven takmayan sağlık çalışanları tarafından nasıl yayılabileceğinin anlaşılmasıyla paralellik gösterdi.
Reuters'e konuşan Farrar, "Ben işe başladığımda tıp öğrencileri, hemşireler ve doktorlar olarak hiçbirimiz kan almak için eldiven takmıyorduk" dedi. "Artık eldiven takmamak düşünülemez bile. Fakat bu, sorunun ne olduğu konusunda herkesin hemfikir olması ve terminoloji üzerinde anlaşmaya varılması sayesinde gerçekleşti... Uygulamadaki değişiklik ise daha sonra geldi."
Bu gelişme, COVID-19 salgınıyla mücadelede önemli bir dönüm noktası olarak nitelendiriliyor. Uzmanların ortaklaşa vardığı bu tanım, gelecekteki salgınların daha hızlı ve etkili bir şekilde kontrol altına alınmasına yardımcı olabilir.
Notlar:
- Bu haber makalesi, 19 Nisan 2024 tarihinde yayınlanmıştır.
- Makalede yer alan bilgiler, Reuters